روشهای تهیه صورت گردش وجوه نقد
یکی از اجزای اصلی صورتهای مالی، صورت گردش وجوه نقد است که به دو روش مستقیم و غیرمستقیم تهیه میشود. در ایران و مطابق آیفارس، معمولاً روش غیرمستقیم استفاده میشود.
روش مستقیم گردش وجوه نقد
در روش مستقیم، جریانهای نقدی در سه سطح فعالیتهای عملیاتی، سرمایهگذاری و تأمین مالی ارائه میشود. این روش بهدلیل دشواری در استخراج اطلاعات کمتر استفاده میشود.
روش غیرمستقیم گردش وجوه نقد
در روش غیرمستقیم، پس از محاسبه سود پایان سال و تهیه صورت تطبیق سود عملیاتی، اقلامی مانند استهلاک، ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان، تغییرات موجودی کالا، پیشپرداختها و پیشدریافتها و سایر درآمدها و هزینههای غیرعملیاتی اعمال میشوند تا به جریان خالص خروج وجه نقد ناشی از فعالیتهای عملیاتی برسیم. سپس فعالیتهای سرمایهگذاری و تأمین مالی به آن اضافه یا کسر میشوند تا در نهایت رقم وجه نقد پایان دوره به دست آید.
نکته کاربردی: اگر در تهیه گردش وجوه نقد مشکل داشتید، میتوان از پایین صورت شروع کرد؛ یعنی با تفاضل مانده نقد ابتدای دوره و پایان دوره، جریان خالص نقدی را بهدست آورد، مشروط بر اینکه صورت تطبیق بهدرستی تهیه شده باشد.
یادداشتهای توضیحی صورتهای مالی
استاندارد شماره ۱ تأکید میکند که یادداشتهای توضیحی صورتهای مالی بخش جداییناپذیر صورتهای مالی هستند. هر عدد درج شده باید در یادداشتهای همراه آن بهطور کامل توضیح داده شود.
مثالها:
- مشخص کردن میزان وجه نقد در بانکها، صندوق شرکت، مسکوکات یا ارز
- ارائه اطلاعات کلی شرکت شامل تاریخ ثبت، شماره ثبت، شناسه ملی، فعالیت اصلی و تعداد کارکنان
در ادامه، رویههای مهم حسابداری افشا میشوند؛ از جمله:
- مبنای تهیه صورتهای مالی
- روش محاسبه استهلاک داراییهای ثابت مشهود و نامشهود
- ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان
- روش تسعیر ارز در صورت وجود مراودات ارزی
افشای جزئیات داراییها و بدهیها
نگارش یادداشتها از ترازنامه آغاز میشود. داراییها، بدهیها و حقوق صاحبان سهام باید شفاف و با جزئیات افشا شوند.
مثالها:
- حسابها و اسناد دریافتنی تجاری: شامل مبالغ و طرفهای معامله
- موجودی کالا: شامل مقدار قابل فروش، کالای امانی یا نمونه
- بدهیهای جاری: شامل حسابها و اسناد پرداختنی تجاری و بدهی به اشخاص مختلف
در صورت معاملات با اشخاص وابسته، بند مستقلی اضافه و جزئیات ذکر میشود. همچنین داراییها و بدهیهای احتمالی (مانند ذخایر مالیاتی در حال بررسی) باید شفاف آورده شوند.
اهمیت افشا و نسبتهای مالی
افشای جزئیات مانع ارائه اطلاعات گمراهکننده میشود. بسیاری از نسبتهای مالی مانند نقدینگی، سودآوری و اهرمی از همین صورتهای مالی و یادداشتها استخراج میشوند. بانکها، حسابرسان و سرمایهگذاران از این اطلاعات برای ارزیابی عملکرد و توان مالی شرکت استفاده میکنند.
تطابق با استانداردهای بینالمللی
بیش از ۸۰٪ استانداردهای حسابداری ایران با IFRS منطبق هستند. با این حال، تفاوتهایی وجود دارد، عمدتاً به زیرساختهای سازمانهای مرتبط مانند بانکها و سازمان امور مالیاتی برمیگردد.
مثال: سازمان امور مالیاتی ایران مفاد استاندارد ۳۵ درباره مالیات بر درآمد تحققنیافته را نمیپذیرد، در حالیکه در IFRS مالیات فقط بر درآمد تحققیافته اعمال میشود.
نتیجهگیری
استانداردهای حسابداری بهصورت یکپارچه طراحی شدهاند و نمیتوان آنها را جدا مطالعه کرد. صورتهای مالی، یادداشتهای همراه و نحوه افشا همگی در چارچوب این استانداردها شکل میگیرند. رعایت کامل استانداردها نه تنها شفافیت و دقت گزارشها را افزایش میدهد، بلکه امکان مقایسه و تطبیق با صورتهای مالی بینالمللی را فراهم میکند.
برای مطالعه جزئیات بیشتر، به استاندارد حسابداری ایران شماره2 (صورت جریان و وجوه نقد) مراجعه کنید.