راهنمای جامع سامانه مودیان و پایانههای فروشگاهی
مقدمه
قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان در سال ۱۳۹۸ به تصویب رسید، اما به دلیل مشکلات زیرساختی، اجرای آن به تأخیر افتاد. سرانجام این قانون از دهه اول سال ۱۴۰۲ به صورت رسمی لازمالاجرا شد. هدف اصلی سامانه، مدیریت وصول مالیات، به ویژه مالیات بر ارزش افزوده، به صورت سیستمی و هوشمند است و قصد ندارد مالیات جدیدی ایجاد کند.
طبق ماده ۱۴ قانون ارزش افزوده، ۹۹ درصد رسیدگیها حذف شده و تنها ۱ درصد پروندههای بزرگ بر اساس سامانه مودیان بررسی میشوند. این قانون جایگزین سیستم ممیزی سنتی و سلایق فردی شده است.
۱. اشخاص مشمول سامانه مودیان
اشخاص حقوقی
از سال ۱۴۰۲، همه اشخاص حقوقی موظف به صدور صورتحساب الکترونیک هستند.
اشخاص حقیقی
ورود به سامانه برای اشخاص حقیقی بر اساس حجم فعالیتها انجام میشود و برخی معافیتها برای شروع در نظر گرفته شده است.
دستهبندی جدید در قانون مالیات بر سوداگری
- اشخاص تجاری: شامل اشخاص حقیقی کشاورز، مشاغل، ماده ۷۷ (فعالیتهای ساخت و فروش املاک)، و اشخاص حقوقی ایرانی و غیرایرانی.
- اشخاص غیرتجاری: شامل تمام اشخاص حقیقی که مصرفکننده نهایی هستند و کالا یا خدمات را برای نیاز شخصی خریداری میکنند.
کارپوشههای مالیاتی نیز به دو دسته تجاری و غیرتجاری تقسیم شدهاند. فعالیتهای تجاری باید در کارپوشه تجاری ثبت شود و فعالیتهای غیرتجاری در کارپوشه غیرتجاری.
۲. صدور و انواع صورتحسابها
- صورتحساب نوع اول: برای معاملات با خریداران تجاری صادر میشود.
- صورتحساب نوع دوم: در شرایط خاص و برای مصرفکننده نهایی استفاده میشود.
- صورتحساب نوع سوم: توسط بانک مرکزی صادر میشود و رسید دستگاه پوز یا درگاه پرداخت، حکم صورتحساب الکترونیک را دارد.
نکته: در حال حاضر، صورتحساب نوع سوم اجرایی نشده و بانک مرکزی مسئول صدور آن است.
۳. گواهی امضای الکترونیک
دریافت گواهی امضای الکترونیک الزامی نیست، اگرچه مزایایی دارد. سامانه مودیان بدون گواهی امضا هم قابل استفاده است، اما برخی عملیات نیازمند امضای دیجیتال خواهند بود.
۴. حسابهای تجاری و غیرتجاری
هر حسابی که متعلق به فعالیت تجاری باشد، به عنوان حساب تجاری تعریف میشود و هر حساب غیرتجاری، به فعالیت شخصی تعلق دارد. اگر تراکنش تجاری در حساب غیرتجاری انجام شود، باید به حساب تجاری منتقل شود تا از جریمه ماده ۲۲ جلوگیری شود.
۵. ثبت و اعلام وجوه دریافتی
تمامی اشخاص تجاری موظفند تا ۲۰ ماه پس از لازمالاجرا شدن قانون، اطلاعات مربوط به وجوه دریافتی خود را به کارپوشه خود در سامانه مودیان اعلام کنند. در صورت عدم اعلام، جریمه ۱۰ درصدی اعمال میشود.
تبصره ماده ۳۷ امکان دفاع از مودی در صورت عدم دریافت وجه به دلیل خارج از اختیار خود را فراهم میکند، به ویژه در فروش نسیه به مصرفکننده نهایی.
۶. پایانههای فروشگاهی
پایانه فروشگاهی شامل دستگاه کارتخوان، درگاه پرداخت یا هر وسیلهای است که به بانک مرکزی متصل باشد. رسید دستگاه پوز یا درگاه پرداخت برای فروش به مصرفکننده نهایی حکم صورتحساب الکترونیک را دارد. برای فروش عمده، استفاده از دستگاه پوز اختیاری است.
۷. نکات کلیدی برای مودیان
- صحت و صداقت اطلاعات ثبت شده در سامانه اصل است.
- کارپوشههای تجاری برای ارتباط مودی با سازمان مالیاتی شخصیسازی شدهاند و پروندهها قابل مشاهده هستند.
- فعالیتهای شخصی و خریدهای غیرتجاری در کارپوشه غیرتجاری ثبت میشوند و تراکنشهای بانکی آینده کاملاً شناسنامهدار خواهند شد.
- فروش نسیه به مصرفکننده نهایی باید ثبت شود و در صورت تأیید کارپوشه، مشمول جریمه نخواهد شد.
جمعبندی
سامانه مودیان و پایانههای فروشگاهی با هدف هوشمندسازی و سیستمی کردن وصول مالیات طراحی شدهاند. مودیان باید فعالیتهای تجاری و غیرتجاری خود را تفکیک کرده، حسابها را معرفی کنند و وجوه دریافتی را دقیق ثبت کنند. این سیستم به شفافیت مالی بیشتر، کاهش رسیدگیهای سنتی و تسهیل فرآیند مالیاتی کمک خواهد کرد.